Η ουτοπία του Success Story
Του Νίκου Χ. Κουτζαμπάση- Διοικητικός Επιστήμονας
Στη χώρα που λέγεται Ελλάδα υπάρχουν δύο ειδών άνθρωποι: Αυτοί που ζουν στην πραγματικότητα και αυτοί που ζουν σε ένα παράλληλο (ιδανικό) σύμπαν. Η διάκριση αυτή δεν είναι εμφανής με μια πρώτη ματιά, αλλά μπορεί να γίνει αντιληπτή αν παρακολουθήσει κανείς την επικαιρότητα κυρίως μέσα από την τηλεόραση.
Από τη μια μεριά είναι αυτοί που προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με τη σκληρή καθημερινότητά τους, αυτοί δηλαδή που έχουν να σκεφτούν το πώς θα πληρώσουν φόρους, χαράτσια, δάνεια αλλά και καθημερινές ανάγκες, και από την άλλη, αυτοί που κάθονται πίσω από ένα γραφείο διαβάζοντας αριθμούς και βαυκαλίζονται «θαυμάζοντας» ένα γράφημα στο excel.
Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξα παρακολουθώντας τη συνέντευξη του κυρίου Στουρνάρα στον κύριο Χατζηνικολάου ο οποίος, ενάντια σε κάθε λογική και μιλώντας σαν ένας απλός λογιστής, προσπαθούσε να μας πείσει ότι η ανάπτυξη έρχεται, γεγονός μάλλον απίθανο.
Ο κύριος υπουργός επί των οικονομικών- συνεπώς και η κυβέρνηση- χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό πρακτικών παλαιότερων ετών: Δημιουργική λογιστική και επικοινωνιακά τρικ. Το πιο χαρακτηριστικό είναι ο μύθος του πρωτογενούς πλεονάσματος. Για έναν οικονομολόγο ή έναν διοικητικό επιστήμονα είναι σαφής η έννοια του πρωτογενούς πλεονάσματος: Δεν είναι τίποτε άλλο παρά η διαφορά εσόδων -εξόδων του κράτους χωρίς να προσμετράμε στα έξοδα τις δόσεις δανείων αλλά και τους τόκους. Με λίγα λόγια, αν τα έσοδα είναι περισσότερα από τα έξοδα τότε έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος δε δημιουργεί περαιτέρω υποχρεώσεις. Και το ερώτημα είναι: « Γιατί δανειζόμαστε;» . Διότι στην πραγματικότητα ο προϋπολογισμός είναι ελλειμματικός και συγκεκριμένα στην περίπτωση της Ελλάδας, πολύ ελλειμματικός, αφού το εξωτερικό χρέος παραμένει.
Ένα άλλο επικοινωνιακό τρικ είναι αυτό ότι το 2014 θα βγούμε στις αγορές. Η διάψευση έρχεται πανταχόθεν, αφού ήδη οι εταίροι- δανειστές μας συζητούν για νέο μνημόνιο. Αλλά και διεθνείς οίκοι αξιολόγησης θεωρούν απίθανο να μπορέσει να δανειστεί από τις αγορές μια χώρα με 27% ανεργία. Το τελευταίο στοιχείο μας οδηγεί στο επόμενο λογικό σφάλμα του success story: Ο κύριος Στουρνάρας επέμενε μετ’ επιτάσεως, ότι λόγω της ανάπτυξης που θα έρθει, θα αυξηθεί το ΑΕΠ. Στην Οικονομία υπάρχει ο λεγόμενος Νόμος του Okun: « Μια μείωση του ΑΕΠ κατά 2% οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας κατά 1%». Για να αυξηθεί το ΑΕΠ, αφού η χώρα δεν παράγει αρκετά, θα πρέπει να έρθουν επενδύσεις. Αυτό, την παρούσα χρονική στιγμή, φαίνεται απίθανο αφού και οι υπάρχουσες επιχειρήσεις φεύγουν στο εξωτερικό ( βλ ΒΙΟΧΑΛΚΟ). Άρα, οι αιτιάσεις του υπουργού περί αύξησης του ΑΕΠ είναι αβάσιμες. Οι ιδιωτικοποιήσεις δεν μπορούν να λογισθούν ως επένδυση αφού στην ουσία είναι αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος σε υπάρχουσα επιχείρηση.
Τέλος, η αιτίαση ότι το 2020 η Ελλάδα θα έχει βιώσιμο χρέος λόγω του «σωτήριου», κατά Άδωνι Γεωργιάδη, μνημονίου είναι εντελώς παράλογη. Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο καθηγητής Π. Λιαργκόβας δήλωσε ότι αυτή τη στιγμή το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι γύρω στο 156%. Το 2020 θα είναι περίπου 124%. Η απορία είναι εύλογη: Το 2010, οπότε και μπήκαμε στο μνημόνιο, το χρέος της χώρας ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν στο 120% και θεωρούνταν μη βιώσιμο. Για ποιο λόγο, το 2020 ένα χρέος της τάξης του 124% να θεωρηθεί βιώσιμο και να μας δανείσουν με λογικούς όρους; Είναι προφανές ότι θα έχουμε στην πλάτη μας ένα βάρος.
Για να καταλάβει όμως κανείς τη σημερινή κατάσταση της οικονομίας της Ελλάδας αρκεί να ρίξει μια ματιά στην κοινωνία και στην απουσία ελπίδας που τη χαρακτηρίζει. Μια κοινωνία που μαστίζεται από πολύ υψηλή ανεργία ( ειδικά στους νέους είναι πάνω από 60%), μειώσεις μισθών και συντάξεων και με ένα κοινωνικό κράτος διαλυμένο σαφώς και δεν μπορεί να ελπίζει σε πολλά πράγματα. Όχι, αν δεν παρθούν έστω και τώρα αποφάσεις για σοβαρές πολιτικές παρεμβάσεις που θα είναι πιο ανθρωποκεντρικές ή ακόμα καλύτερα πολιτοκεντρικές. Πολιτικές που θα φέρουν αλλαγές σε όλες τις εκφάνσεις του κοινωνικώς πράττειν της χώρας. Εν ανάγκη ας προχωρήσουμε και σε συντακτική Βουλή για μια εκ βάθρων αλλαγή του Συντάγματος φέρνοντάς το πιο κοντά στα νέα δεδομένα. Δεν έχει κανένα νόημα να κάνουμε την οποιαδήποτε θυσία σήμερα αν δεν βάλουμε τα θεμέλια για το μέλλον. Δε θα έχει κανένα νόημα να στερηθούμε το οτιδήποτε αν δεν υπάρχουν μετ’ έπειτα γενιές για να απολαύσουν τους καρπούς των κόπων μας.
Όσο στηρίζουμε το μέλλον της χώρας σε απλούς αριθμούς και σε επικοινωνιακά παιχνίδια για εσωτερική κατανάλωση η έξοδος από την κρίση δε θα είναι τίποτε άλλο παρά ένα όνειρο θερινής νυκτός. Μέχρι τότε η κυβέρνηση, ως άλλος Thomas More , θα γράφει τη δική της «Ουτοπία», αυτή του success story.